ATEŞ ZARARLI MI NE ZAMAN KORKULMALI?

Normal vücut sıcaklığı kişi , yaş ve günlere göre değişebilir. Ortalama normal vücut ısısı 37derecedir. Popodan ölçümlerde 38 derece normal kabul edilir.

6 aylıktan ufak bebeklerde günlük ateş oynamaları çok azdır.

6 ay 2 yaş arası günlük değişim 1.derecedir. 6. yaşta günlük değişim 2 dereceyi bulabilir.

Vücut ısısının en yüksek olduğu zaman akşam saatleridir.

Ateş her zaman bir hastalığın belirtisi olmayabilir. Fizik aktivite, duygusal durum, yeme, sıkı giyinme, ilaç kullanımı, yüksek oda ısısı ve nemli ortamlarda vücut ısısı yükselir.

Vücut enfeksiyonlarla savaşır. Bu esnada kana bazı organik maddeler salınır. Bu maddeler ateş yükselmesine neden olur. Yüksek ateş vücudumuzun bir savunma silahıdır. Ve mikropları yenmemize yardım eder, ancak ateş çok aşırı yükselirse bazen ateşli havaleye neden olabilir.

Hasatlık etkeni sayılan virüs, bakteri ya da mantarlar vücuda girince, beyaz kan hücreleri interlökin denilen bir hormon salgılamaya başlıyor. Bu hormonun görevi beyine giderek vücut ısısını ayarlayan hipotalamusu uyarmak. Ateş bu yolla oluşuyor ve vücuttaki ısı yükseldikçe bağışıklık sisteminin tamamı bu etkenle savaşmaya başlıyor. Yüksek sıcaklıkta akyuvarların çalışma hızı, bakterileri yok etme kapasitesi artıyor. Sıcaklık daha fazla yükselirse bu kez akyuvarlarda yavaşlıyor.Onun için belli bir dereceye kadar ateşin yükselmesine izin verilebilir.

Ateş yükselmeye başladığında çocuk üşümeye ve titremeye başlar.Kalp,her 10 derece ısı artışı için dakikada 20 defa fazla atar ve çocuk daha hızlı nefes alıp verir. Ateşliyken vücudun sıvı ihtiyacı artar. Vücut ısısı iyice yükseldiğinde eller ve ayaklar soğuyup buz gibi olabilir ve vücutta mermer taşını andıran benekli bir görünüm ortaya çıkabilir. Çocuğun terlemeye başlaması, ateşin düşmekte olduğunu bir belirtisidir.

Birçok ailede ateşin bebekte beyin hasarına yol açacağı korkusu vardır.Genel olarak ateş yüksekliği ile beyin hasarı oluşmaz. Ancak ateş yüksekliğine sebep olan hastalık beyin iltihabı ise beyne zarar verebilir.

Birçok aile ateşin nöbete neden olacağı korkusunu taşır, genelde bu doğru değildir. Her 100 çocuktan 4 çocuk, ateşli havale geçirebilir. Diğer 96 çocuk 40 derece ateşi olsa bile ateşli havale geçirmez.

Çocuklarda yüksek ateşe neden olan durumların başında enfeksiyon hastalıkları gelir. Ancak başka birçok nedeni de vardır.

Ateş nedenleri:

1.Viral, bakteriyel enfeksiyonlar

Soğuk algınlığı, nezle

Kulak enfeksiyonları

Viral, bakteriyel gastroenterit

Akut bronşit

Üriner sistem enfeksiyonları

Üst solunum yolu enfeksiyonları

Bazı ilaç tedavileri(antibiyotik, antihistaminikler )

Pnömoni apandisit, tüberüloz, menenjit gibi hastalıklar

2.Sıcak hava, aşırı giydirme

3.Romotizmal hastalıklar

4.Kanser

Sıcak çarpması, yüksek ateş nedenlerinden tehlikeli olanlarındandır. Çünkü vücut yükselen ateşi kontrol edemez. Yetersiz sıvı alımı veya çocuk sıcak araba içinde kaldığında gerçekleşir.

Evde bakım

• Ateş hafifse ve başka problem yoksa genelde ilaç tedavisi gerekmez, bol sıvı alımı ve istirahat yeterlidir.

• Çocuk huzursuzsa ,kusma ve sıvı kaybı bulguları varsa uyumada güçlük çekiyorsa ateşin yükselmesini önlemek gereklidir.

• Titreme sırasında daha sıkı örtmeyin. Ateş yükselirken çocuğun üstünü örtmemek,tam tersine ona ince kıyafetler giydirmek gerekir. Eğer çocuk sıkı giydirilirse ateş çok fazla yükselir, havale ve su kaybı meydana gelebilir.

• Soyup, ılık hafif serin bir ortamda tutun

• Ilık su ile duş yaptırın

• Soğuk duş veya alkol ile silme uygun değildir.

• Soğuk içecekler verin. Ateşli dönemde sıvı ihtiyacı artacağından, beslenebilen çocuklara ağızdan bol miktarda sıvı gıdalar verilmelidir.

• 3 aylıktan küçük çocuklarda hekime danışmadan ilaç kullanmayınız.

Sıcak çarpması durumunda, sıcak ortamdan hastayı uzaklaştırın, ılık suyla duş yaptırın, kasıklarına ve boyun arkasına soğuk buzla paket uygulanır. Bol sıvı alması sağlanır. İlaç kullanımı zararlı olabilir.

Aşağıdaki durumlarda doktorunuzu arayınız:

• Genelde, anne-babalar ateşlenen çocuklarını doktora götürüp götürmemekte tereddüt ederler

• Aşağıdaki durumlarda tıbbi yardım alın

• 90 günlükten küçük bebekte popodan 37.9 derece ve üzeri ateş varsa

• 3- 6 aylık bebekte koltuk altı 38 derece ve üzeri ateş varsa

• 6-12 aylık bebekte koltuk altı 38.4 derece ve üzeri ateş varsa

• 2 yaşında küçük bebekte 24- 48 saatten uzun süren ateş varsa

• Çocuklar ve erişkinlerde 48- 72 saatten uzun süren ateşlerde

• herhangi bir yaşta 39 derece ve üzeri ateş varsa

• Kulak, boyun ağrısı ,öksürük varsa

• Bebek yorgun, bitkin , zayıfsa

• Solunum güçlüğü varsa

• Ense sertliği varsa

• Ciltte döküntü varsa

• Nöbet geçiriyorsa

• Tedaviyi rağmen1 günü aşan ateş varsa

• idrar yapmada zorluk, idrar renginde bulanıklık varsa,

• Kanlı ishal varsa,

• Daha önceden bilinen kalp, böbrek ya da akciğer gibi hayati organları ilgilendiren kronik bir hastalık varsa

• Doktorunuza gittiğinizde doktorunuz bebeğinizi detaylı muayene edecektir (cilt, gözler, burun, boğaz, boyun, göğüs, karın muayeneleri)

Doktorunuzun size yöneltebileceği şu sorular için hazırlıklı olunuz;

• Ateş ne zamandır var?

• Artan şekilde mi devam ediyor?

• Şu anda size göre ateşi düştü mü?

• Ateşsiz dönem olduysa ne kadar sürdü?

• Titreme oldu mu?

• Artan ve azalan şekilde mi devam etti?

• Aniden mi başladı?

• Gün içinde kaybolup yeniden yükseldi mi?

Tedavi

Ateşin süresi ve nedenine göre yapılır.

BEBEĞİNİZİN 0-2 YAŞ BÜYÜME TABLOSU

Bir bebeğin sağlıklı olup olmadığının ve yeterli büyüyüp büyümediğinin anlaşılmasında, en önemli kıstaslar baş çevresi, boy ve kilosundaki artışlardır. Doktorunuz doğumdan itibaren bebeğinizin kilosunu, boyunu ve baş çevresini ölçerek, gelişimini takip edecektir. Bu bilgiler bebeğinizin dosyasına ve sizin elinizdeki bebek kontrol defterine (bu defter siz hastaneden çıkarken verilir) düzenli işlenerek bebeğin aylık gelişim ve büyümesi izlenir. Sağlıklı çocuk kontrollerinin önemi de bu noktada ortaya çıkar. Özellikle yaşamın ilk yılında yapılan aylık rutin kontroller, bebeğinizin bu aylarda ve gelecekte karşılaşabileceği olası sorunlar hakkında da size gerekli yardımı sağlayacaktır.

Bu çizelge bebeğinizin 0-2 yaş arasında nasıl bir büyüme grafiği izleyeceği konusunda ortalama bilgiler veriyor. Ancak her bebeğin farklı bir gelişim izleyebileceği de unutulmamalıdır. Bir ay az kilo alan veya boyu normalin üzerinde uzayan bebeğiniz öbür ay aradaki farkı kapatabilir, normal değerlere dönebilir. Genetik faktörler, beslenme gibi etkiler de bu durumu etkiler. Doktorunuz bebeğinizin kontrollerini yaparken, büyümesi ile ilgili bilgileri, nedenleri ile size açıklayacak, en az ve en çok alınması gereken artışları da size söyleyecektir.

Kız çocuklarda büyüme

AYLAR	KİLO(gram)	BOY(cm)	BAŞ ÇEVRESİ (cm)
Doğum	2.475- 4.000	49- 52.5	32-37
1. ay	2.800- 4.600	51.5- 56.8	34-39
2. ay	3.500- 6000	54- 59.5	36- 41
3. ay	4.000-7.000	54-64.5	36.8- 41.5
4. ay	4.600- 7.500	56- 67.5	39-43
5. ay	5.200- 9.000	58- 70	39.5- 44
6. ay	5.400- 9.200	58-70.5	39.6-44.6
9. ay	6.400-10.800	61.5-75.5	41.4-46.2
12. ay	7.000 –12.000	64,5-80	42,4-46,9
15. ay	7.700- 13.000	68-84.5	42.8- 47.8
18. ay	8.250- 13.700	71-88.5	43-48.3
21. ay	8.700-14.400	73.5-92
24. ay	9.150- 15.100	76.5-95

Erkek çocuklarda büyüme

AYLAR	KİLO (gram)	BOY (cm)	BAŞ ÇEVRESİ (cm)
1. ay	2.800-4.500	49- 52.5	32.5-37.5
2. ay	3.800- 6.800	54- 59.5	36-41
3. ay	4.100- 7.500	54.5-66	37.6- 42.6
4. ay	4.500- 8.500	57-70	39- 44
5. ay	5.300-9.200	58- 70	39.5- 45
6. ay	5.600- 9.700	59.5- 72.5	40.4-45.6
9. ay	6.500- 11.300	64-77.5	41.8- 47.6
12. ay	7.400- 12.500	68-82.5	42.8-49
15. ay	8.000 –13.500	71.5- 86.5	43.7- 50
18. ay	8.650- 14.300	75- 89.5	44.1- 51.1
21. ay	9.100- 15.000	77-92.5
24. ay	9.500- 15.700	79.5- 95

"Sağlıklı çocuk" hastalık belirtileri göstermeyen, aynı zamanda yaşına uygun bir vücut büyümesi, fizyolojik olgunlaşma, ruh ve zeka gelişimi gösteren çocuk olarak tanımlanır.

Yaşa göre büyüme ve gelişme durumun değerlendirilmesi, doktorunuzun yapacağı muayenenin en önemli bölümünü oluşturur. Süt çocukluğu ve erken çocukluk döneminde kötü beslenme, sık enfeksiyonlar gibi olumsuz durumlar, geri dönüşümsüz bozukluklarla sonuçlanabilir.

Büyüme ve gelişme sürecinde belirli bir sıra düzeni vardır. Örneğin vücut kısımlarının büyümesinde başlangıçta en hızlı büyüyen bölüm baştır; ilk 6 aydan sonra göğüs çevresi hızla artar, 9-12 aydan sonra kolbacak uzaması ön plana geçer. Ergenlikte görülen büyüme hızlanmasında da önce ayak ve bacak uzunluğunda hızlı bir artış gözlenir. Bunu kalçaların enine büyümesi, daha sonra da göğsün önarka çapının artması, omuzların genişlemesi ve gövde uzunluğunun artması izler.

Normal çocuklar arasında genetik yapıya bağlı olarak boy, vücut yapısı, büyüme temposu, fizyolojik özellikler ve kişilik yönlerinden büyük farklılıklar vardır (biyolojik variasyon).

Yüzyılın eğilimi (secular trend): Bugün birçok ülkede çocuklar eski yıllara göre daha iyi beslenmekte, daha iyi hijyen koşullarında büyümekte, hastalıklardan daha iyi korunmakta, daha iyi tıbbi yardım görmekte, daha iyi eğitim görmüş anne ve babalar tarafından ye­tiştirilmekte ve yıllar öncesinin çocuğuna kıyasla çok daha uygun bir fizik ortamda yetişmekte, büyüme ve gelişme potansiyellerini geliştirme olanağını bulmaktadırlar. Sonuçta son yıllarda doğup büyüyen çocuklar, bundan 50-100 yıl öncesine kıyasla çeşitli yaşlarda daha uzun boya ve ağırlığa erişmekte ve ergenlik belirtileri daha erken yaşta ortaya çıkmaktadır.

Büyüme ve gelişme temposunda gözlenen bu hızlanma ve olgunlaşmanın daha erkene kayması, yüzyılın eğilimi (secular trend) olarak adlandırılmıştır.

Doğum öncesi dönemde büyüme: Anne karnındaki bebeğiniz çok hızlı bir büyüme temposu gösterir. Boy büyüme hızının doruğu 4. gebelik ayındadır, bundan sonra büyüme hızı giderek ya­vaşlar. Ağırlık artması da boy artmasına benzer bir tempo gösterir, ancak doruk noktası daha geçtir ve 34. gebelik haftasına rastlar. Gebeliğin 36. haftasından sonra büyüme yavaşlar. Anne uterus boşluğunun belirli bir hacimde oluşu bu dönemde fetusun büyümesini sınırlar ve bunu bir dereceye kadar engeller. Gerçekten doğumda çocuğun büyüklüğü, annenin iriliği ve uterusun büyüklüğü ile yakın ilişki gösterir.

Doğumdan sonraki ilk 4 hafta yenidoğan (neonatal) dönemi'dir. Yenidoğan çocuk, yaşamını sürdürebilmek için çok yönlü uyum (adaptasyon) yapmak zorundadır. İntrauterin ortamda vücut ısısı, oksijen gereksinimi ve birçok metabolik fonksiyonları ile beslenmesi anne tarafından sağlanan, enfeksiyonlardan ve çeşitli dış etki­lerden korunmuş olarak yaşamını sürdüren fetus, do­ğumdan sonra annesine parazit olmaktan çıkarak kendi işlevlerini (solunum, dolaşım, sindirim, ısı düzeni, vb) kendisi yapmaya başlayacaktır. Dış hayata uyum ile ilgili zorluklara en fazla doğum sürecinde ve ilk hafta sonuna kadar olan sürede rastlanır.

Sütçocukluğu dönemi 1-12 ay arasındaki süredir. Sütçocukluğunda vücut büyümesi ve gelişme hızla devam eder. Bu dönemde sinir sistemi önemli gelişme gösterir. Beyinde kıvrımlar artar, sinir hücrelerinin sayısı fazlalaşır, miyelinleşme ilerler. Çocuğun istemli hareketler yapma, anlama, etrafla ilgilenme, istediklerini belirtme yetenekleri gelişir. İlk yaştan sonra azalmaya başlayan büyüme ve ge­lişme hızı, üçüncü yaştan sonra 10-11 yaşlarına kadar daha yavaş ve yaşa göre çok değişmeyen bir tempo ile devam eder (okul öncesi ve okul çocukluğu dönemleri).

Püberte dönemi büyümenin yeniden hızlandığı ve biyolojik değişim ve olgunlaşmanın tamamlanarak ço­cuğun artık erişkine dönüştüğü dönemdir.